
مائده های زمینی، نوشته آندره ژید
این کتاب آندره ژید، بدون شک مشهورترین اثر این نویسنده است. دو قسمت از این کتاب، یعنی «سرود انار» و «منالک»، قبلاً در مجلات منتشر شده بود. قسمت اول در مجله سانتور و قسمت دوم در ارمیتاژ. با این همه، آندره ژید در مقدمه چاپ 1927 نوشت که این کتاب مدت درازی ناشناخته مانده بود و در «مدت ده سال فقط پانصد نسخه از آن به فروش رفت». شاید نفوذ و تأثیر عجیبی که مائده های زمینی به مدت پنجاه سال، به خصوص در نسل جوان، داشت موجب تعجب گردد. این تأثیر بیشتر اخلاقی بود تا استحسانی.
اگر در بسیاری از نویسندگان فرانسوی، از مونترلان گرفته تا آلبرکامو، اثری از مائده های زمینی مییابم، شکی نیست که این تأثیر، به علت این که مائده های زمینی کتاب شبانه روزی چندین نسل جوان بوده است، غالباً باطنی و شخصی جلوه میکند.
این کتاب آندره ژید، بدون شک مشهورترین اثر این نویسنده است. دو قسمت از این کتاب، یعنی «سرود انار» و «منالک»، قبلاً در مجلات منتشر شده بود. قسمت اول در مجله سانتور و قسمت دوم در ارمیتاژ. با این همه، آندره ژید در مقدمه چاپ 1927 نوشت که این کتاب مدت درازی ناشناخته مانده بود و در «مدت ده سال فقط پانصد نسخه از آن به فروش رفت». شاید نفوذ و تأثیر عجیبی که مائده های زمینی به مدت پنجاه سال، به خصوص در نسل جوان، داشت موجب تعجب گردد. این تأثیر بیشتر اخلاقی بود تا استحسانی.
اگر در بسیاری از نویسندگان فرانسوی، از مونترلان گرفته تا آلبرکامو، اثری از مائده های زمینی مییابم، شکی نیست که این تأثیر، به علت این که مائده های زمینی کتاب شبانه روزی چندین نسل جوان بوده است، غالباً باطنی و شخصی جلوه میکند.
چنین پیداست که تأثیر مورد بحث با رعایت مو به موی دستوری که ژید در پایان کتاب به خواننده مطلوب خود میدهد، صورت گرفته باشد:
«ناتانائل، اکنون کتاب مرا دور بینداز، از آن رها شو، مرا ترک کن.»
«ناتانائل، اکنون کتاب مرا دور بینداز، از آن رها شو، مرا ترک کن.»
مائده های زمینی که مرکب از هشت کتاب و مقدمه ای کوتاه و یک سرود و یک تخلص است، اثری آموزشی شمرده میشود که نویسنده در آن، نه تنها ترک کتاب خود را به خواننده توصیه میکند، بلکه به او میآموزد که خود را نیز ترک کند و گریبان خود را از قید برخی دستورهای فکری رها سازد تا هم جهان و هم خویشتن را، در پرتو تجربیات و نوعی شهود شخصی بهتر بشناسد:
«ای کاش کتاب من به تو بیاموزد که به خویشتن بیشتر توجه کنی.. بعد همه چیز را بیشتر از خودت دوست میداری.»
«ای کاش کتاب من به تو بیاموزد که به خویشتن بیشتر توجه کنی.. بعد همه چیز را بیشتر از خودت دوست میداری.»
باید مد نظر داشت که قبل از هر چیز مائده های زمینی اثر نویسنده ای متخصص در معارف متقدم یونان و روم است به معنایی که قرن شانزدهم در برخی از واکنشهای خدانشناسانه به این کلمه داده بود. ژید در معرفی مجدد کتاب خود به خوانندگان، در مقدمه سال 1927، حدود مائده های زمینی را مشخص کرد و با این کار قصد داشت با قرار دادن کتاب در موقعیت خود و توجیه دقیق تر آن از اهمیتش بکاهد. نباید فراموش کرد که مائده های زمینی در حقیقت، اثر کسی است که دوره نقاهت را میگذرانده و در عصری نوشته شده است که «ادبیات به سختی حالت تصنعی به خود گرفته بود و بوی ماندگی میداد» و ژید درست در همان زمانی که این کتاب را مینوشت، آزادیی را که کتابش مطالبه می کند، از دست داده بود.
ژید، در این مقدمه، به خصوص اصرار دارد که مبادا او را در این اثر محبوس کنند، زیرا مدت مدیدی است که خودش از آن جدا شده است. این کتاب، در دوران نویسندگی او مرحله ای و لحظه ای بیش نیست. این توضیح ژید که اندکی از «موفقیت دیر به دست آمده ولی درخشان مائده ها» به هراس افتاده بود و از تفسیرهای کم و بیش خارج از اندازه ای که از آن میشد دچار شگفتی شده بود، کاملاً در شأن وی بود و وسواس و نگرانی وجدانی مفرط او را در قبال مسئولیت نویسنده و رهبری فکری نشان می دهد.
مائده های زمینی،جزء لیست صد کتاب برتری ست که حتماً قبل از مرگ باید خوانده شوند.